Trąbowce

Trąbowce (Proboscidea) to największe lądowe ssaki. Zaliczane są do nich dwa gatunki – słoń afrykański i słoń indyjski. Zamieszkują Afrykę i Azję.Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest trąba. Trąba powstała wskutek zrośnięcia górnej wargi i nosa. Jest bardzo elastyczna. Na jej końcu znajdują się jeden lub dwa (w zależności od gatunku) palczaste wyrostki bardzo wrażliwe na dotyk. Trąbowce używają trąby do przenoszenia do pyska pokarmu i wody, jako broń, do komunikacji oraz wielu innych czynności.Badania genetyczne wykazały, że trąbowce są spokrewnione z syrenami i góralkami.

Słoniowate

Słoń afrykański

Budowa

Samce podgatunku sawannowego osiągają wys. 3,5, a nawet 4 m przy wadze 7,5-8 ton.
Od słonia indyjskiego różni się znacznie większymi uszami i kształtem głowy, na której szczycie brak 2 wielkich wypukłości, charakterystycznych dla tamtego. Ponadto ma dłuższe nogi, stąd jest od niego wyższy, oraz ma nie 1, lecz 2 wyrostki kończące trąbę - organ powstały ze zrośnięcia nozdrzy i górnej wargi, będący najwszechstronniejszym narządem w świecie zwierząt. Służy nie tylko do podawania pokarmów i węszenia, lecz także obmacywania przedmiotów, wydawania głosu, urządzania kąpieli oraz pieszczot - zarówno w nadzwyczaj subtelnej grze miłosnej podczas zalotów, jak i wzmacniającym więź pomiędzy członkami stada.
Tzw. kły, a w rzeczywistości silnie rozrośnięte siekacze miewają do 3,44 m dł. i ważą ponad 100 kg. W każdej szczęce następuje 6-krotna wymiana zębów, które wypychane są od tyłu, nie zaś od dołu.

Występowanie

Zasiedlał kiedyś całą Afrykę. Rzymianie sprowadzali go do swych cyrków z gór Atlasu. Dziś żyje od 12 stopnia szer. geogr. północnej do 20 stopnia szer. południowej w liczbie ok. 20 0000 osobników. Licznie występuje w Sudanie, we wschodniej Afryce i w Kongo. Spotkać go można jeszcze w Rodezji, a niemal całkowicie został wyniszczony w RPA. W górach może dochodzić do 2000 m n.p.m. Według niektórych źródeł znane są takie podgatunki słonia afrykańskiego, jak zachodnie, wschodnie i południowe, inne wyróżniają 2 główne: zamieszkujący sawanny oraz mniejszy, żyjący w gąszczu puszczy tropikalnych.

Odżywianie

Jako roślinożercy łamią gałęzie, zrywają krzewy i kępy traw, zjadają soczyste, młode pędy, czasami wygrzebują też korzenia. Lubią owoce i jeśli nie mogą dosięgnąć ich trąba, łamią całe drzewa. Czynią to w ten sposób, że głową naciskają pień,a nogami równocześnie zapierają się mocno o ziemię. Nieraz odwiedzają plantacje bananów, kukurydzy itp., gdzie czynią tym większe szkody, że czego nie zjedzą, to połamią i stratują. W ciągu dnia słoń zjada od 200 do 400 kg pokarmu, co zmusza niektóre osobniki do żerowania blisko 20 h na dobę. Każde stado trzyma się na ogół stałych żerowisk i wodopojów, między którymi wydeptuje stałe ścieżki.

Tryb życia

Poza niektórymi starymi samcami samotnikami, tworzy stada złożone z samic i samców w różnym wieku. Stada trzymają się razem. Noc przesypiają ukryte między drzewami i krzewami, żerują rano i po południu, a najgorętsze godziny dnia spędzają na odpoczynku w cieniu drzew, najchętniej na brzegu rzeki lub jeziora. Z nadejściem świtu stado słoni udaje się na pastwisko, wędrując zwykle gęsiego, tam rozprasza się i każdy osobnik żeruje pojedynczo.
Słoń porusza się szybko (do 40 km/h), stąpa cicho i nadzwyczaj delikatnie na czubkach palców. Chętnie tarza się w piasku lub trze energicznie o pnie drzew, aby pozbyć się pasożytów. Często kąpie się, spędzając w wodzie długie godziny, lub polewa się wodą za pomocą swej trąby. W przypadku suszy rozgrzebuje głęboko grunt, aby dostać się do wody, gdyż na pragnienie jest b. mało wytrwały.
Podobnie jak wśród ludzi są prawo- i leworęczni, tak też wśród słoni spotyka się osobniki chętniej posługujące się jednym z ciosów, co łatwo zaobserwować po stopniu jego zużycia.

Rozmnażanie i rozwój

Ciąża trwa 20-21 miesięcy, z reguły rodzi się jedno młode, które w chwili urodzenia ma 90 cm wzrostu i waży około 90 kg. Już po 6 miesiącach życia zaczyna jeść pokarm roślinny. Właściwe rozmiary ciała osiąga po 2 latach, ale z matką pozostaje przez 3 lata. Matka z młodymi powodują najwięcej szkód na terenach uprawnych, ponieważ przychodzą tam żerować w nocy. Jest to sprzeczne z obyczajami słoni, które z reguły unikają pól uprawnych, a żerują wyłącznie w dzień.

Słoń Indyjski

Wygląd

  Długość ciała wynosi od 5,5 m do 6,5 m, wysokość w kłębie od 2,5 m do 3m, waga od 2 700 kg do 5 500 kg. Najwyższym punktem ciała jest głowa, grzbiet ma zaokrągloną, wypukłą linię opadającą ku tyłowi. Uszy są zdecydowanie mniejsze niż u słonia afrykańskiego. Ciosy, czyli zęby sieczne górnej szczęki nie występują u samic lub są u nich bardzo niewielkie. Część czołowa czaszki jest płaska, a trąba ma na końcu tylko jeden palczasty wyrostek. Na przednich nogach jest po 5 kopytek, na tylnych po 4. Skóra całego ciała ma kolor od ciemnoszarego do brązowego, jest silnie pomarszczona i prawie naga, tylko gdzieniegdzie pokryta rzadkim, sztywnym włosem. Na końcu ogona o długości ok. 1,5 m wyrastają szczeciniaste włosy tworzące kitkę. 

Występowanie

  Słoń indyjski jest mieszkańcem dżungli i  przestrzeni trawiastych w Indiach, w Birmie, na Malajach, Sumatrze, Borneo i w południowo -zachodnich Chinach.

Tryb życia

  Słonie żyją w stadach  rodzinnych, liczących 15– 30 osobników, którym przewodzi stara samica. Na żerowiskach grupa rozprasza się i każdy słoń pasie się oddzielnie. Do upodobań tych wielkich ssaków należą kąpiele w rzekach, w czasie których używają trąb do polewania się wodą. 
Odpoczywają w południe oraz przez kilka godzin w nocy. Czasami spotyka się samotne stare samce, które mogą być niebezpieczne dla człowieka. Chociaż słonie indyjskie mają na ogół swoje terytorium czasami odbywają dłuższe wędrówki w poszukiwaniu terenów bardziej obfitujących w pokarm.

 

Odżywianie

  Żerowanie odbywa się głównie rano, wieczorem i w nocy. Pokarm stanowią liście, owoce, gałęzie a nawet korzenie drzew i krzewów, a także trawy i pnącza. 

Rozmnażanie i rozwój

  Ciąża trwa 19-21 miesięcy. Uważa się, że ta duża rozpiętość długości okresu ciąży związana jest z płcią płodu -w przypadku kiedy na świat ma przyjść samiec trwa ona dłużej. W czasie porodu samicę otacza grupa innych samic, które pomagają jej oczyścić noworodka i czuwają nad bezpieczeństwem matki i dziecka. Na ogół rodzi się jedno młode, dużo rzadziej dwa. Zaraz po narodzinach słoniątko waży ok. 90 kg i ma 1m wysokości. Przez pierwsze tygodnie porusza się idąc pod osłoną brzucha matki. Ssie zarzucając sobie trąbę na głowę. Sutki u samicy umiejscowione są między przednimi nogami. Pokarm stały młode zaczyna pobierać w 7 miesiącu życia, długo jednak nie rezygnując z mleka matki (do 3 lat), pod której opieką pozostaje przez kilka lat, aż do przyjścia na świat następnego potomka. Dojrzałość płciową słonie indyjskie osiągają w wieku 10 -12 lat. Rosną do 25 roku życia, a żyją ok. 50 lat.